Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 2013

Τρίτη αναγνωστική διαδρομή: Βιβλία με θέμα τους τα βιβλία...

... θα είναι η τρίτη αναγνωστική διαδρομή της Λέσχης μας. Η αγάπη για τα βιβλία και την ανάγνωση, οι βιβλιοθήκες, οι συλλέκτες βιβλίων, η ζωή στα βιβλιοπωλεία. Αποφασίσαμε να εξερευνήσουμε το πάθος μας εν ολίγοις, είναι κατά κάποιον τρόπο μια διαδρομή αυτοαναφορική για τη Λέσχη.

Πώς να μη δελεάσει τον πιστό αναγνώστη ένα βιβλίο που ανοίγοντάς το και διαβάζοντας τις πρώτες πρώτες σελίδες του νιώθει σαν να βλέπει τον εαυτό του μέσα σε καθρέφτη;

Διώξε από πάνω σου κάθε άλλη σκέψη. Ασε τον κόσμο που σε περιβάλλει να διαλυθεί στην ασάφεια. Την πόρτα είναι καλύτερα να την κλείσεις. Από την άλλη μεριά είναι αναμμένη η τηλεόραση. Πες το αμέσως στους άλλους: “Οχι, δεν θέλω να δω τηλεόραση!” Υψωσε τη φωνή σου, ειδάλλως δεν θα σε ακούσουν: “Διαβάζω! Δεν θέλω να μ’ ενοχλήσει κανείς!” (...) Πάρε την πιο αναπαυτική στάση: καθισμένος, πλαγιασμένος, κουλουριασμένος, ξαπλωμένος. Ξαπλωμένος ανάσκελα, στο ένα πλευρό, μπρούμυτα. Σε πολυθρόνα, σε ντιβάνι, σε κουνιστή καρέκλα, σε σεζ λονγκ, σε πουφ. Σε αιώρα, αν βέβαια διαθέτεις αιώρα. Πάνω στο κρεβάτι ή και κάτω από τα σεντόνια. Μπορείς, ακόμα, να βολευτείς με το κεφάλι κάτω, σε στάση γιόγκα. Με το βιβλίο αντεστραμμένο, εννοείται.
Είναι ο Ίταλο Καλβίνο που στο Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης περιγράφει δεξιοτεχνικά την προετοιμασία για το ταξίδι της ανάγνωσης.


Ο ίδιος ο συγγραφέας το παρουσίασε στο Μπουένος Άιρες με τα εξής λόγια:
Είναι ένα μυθιστόρημα με θέμα την ευχαρίστηση που νιώθουμε όταν διαβάζουμε μυθιστορήματα. Πρωταγωνιστής είναι ο Αναγνώστης που αρχίζει δέκα φορές να διαβάζει ένα βιβλίο και που λόγω κάποιων γεγονότων ανεξάρτητων από τη βούλησή του, δεν κατορθώνει να τελειώσει ποτέ. Χρειάστηκε επομένως να γράψω την αρχή δέκα μυθιστορημάτων γραμμένων υποτίθεται από δέκα συγγραφείς, που όλοι κατά κάποιον τρόπο ήταν διαφορετικοί από μένα και διαφορετικοί μεταξύ τους...
Θα είναι σίγουρα μία από τις στάσεις της διαδρομής μας, λοιπόν, το συγκεκριμένο βιβλίο, αλλά όχι η πρώτη. Διακοπές γαρ και εκτός όλων των άλλων που μας περιμένουν (βλ. ξεκούραση, οικογενειακές στιγμές, έξοδοι κλπ.) έχουμε και την προσωπική μας μικρή ή μεγαλύτερη λίστα βιβλίων "προς ανάγνωση" γι' αυτές τις μέρες, λίστα που φτιάχναμε νοερά με κρυφή χαρά και ανυπομονησία εδώ και καιρό, ανάμεσα στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας.
Έτσι η πρώτη στάση μας στη διαδρομή των βιβλίων για βιβλία, αυτό που θα συζητήσουμε στην πρώτη συνάντησή μας για το 2014, θα είναι Το Χάρτινο Σπίτι, του Κάρλος Μαρία Ντομίνγκες. Αν κρυφοκοιτάξουμε στην πρώτη σελίδα του, ο συγγραφέας μάς υποδέχεται με την εξής διαπίστωση:
Τα βιβλία αλλάζουν το πεπρωμένο των ανθρώπων.
Για να μας φέρει στη συνέχεια το παράδειγμα της Μπλούμα Λέννον, καθηγήτριας λογοτεχνίας του Κέιμπριτζ που
βρίσκει άδοξο τέλος από χτύπημα διερχόμενου αυτοκινήτου την ώρα που διασχίζει μια διασταύρωση του Σόχο, βυθισμένη στην ανάγνωση ενός ποιήματος της Έμιλυ Ντίκινσον.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο διάδοχός της στην έδρα και πρώην εραστής της παραλαμβάνει ένα δέμα για κείνην από την Ουρουγουάη, που περιέχει ένα αντίτυπο της "Γραμμής σκιάς" του Τζόζεφ Κόνραντ, με μια παράξενη αφιέρωση και ίχνη τσιμέντου στο εξώφυλλο.

Η έρευνα για την προέλευση του βιβλίου μετατρέπεται σε μια εις βάθος εξερεύνηση του κόσμου της ανάγνωσης. Στα τέσσερα ταξίδια του πρωταγωνιστή και αφηγητή αυτής της παράξενης ιστορίας ανάμεσα στο βόρειο και στο νότιο ημισφαίριο, το μυστηριώδες αντίτυπο του αποκαλύπτει σιγά σιγά μια κρυμμένη αλήθεια, τρομακτική και ουσιαστική...


Περνώντας από την ιεροτελεστία της ανάγνωσης και τη βιβλιοφιλία, θα παρακολουθήσουμε στη συνέχεια, τις δυσκολίες, τους κινδύνους αλλά και την ικανοποίηση που απορρέουν από την προσπάθεια να στηθεί ένα βιβλιοπωλείο διαφορετικό από τα άλλα. Ένα βιβλιοπωλείο που φιλοδοξεί να γυρίσει την πλάτη του στα ευπώλητα και να φιλοξενήσει μόνο σπουδαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πρόκειται για το βιβλίο Στο Καλό Μυθιστόρημα της Laurence Cosse. Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:
Ένας ένθερμος θαυμαστής του Σταντάλ, μια πολύ όμορφη ξανθιά και ένας φιλήσυχος Βρετόνος πέφτουν θύματα βίας.

Τι ενώνει αυτούς τους τόσο διαφορετικούς ανθρώπους; Η συμμετοχή τους στη μυστική εταιρεία "Επιτροπή του καλού μυθιστορήματος".

Κάθε παθιασμένος αναγνώστης μυθιστορημάτων ονειρεύεται το ιδανικό βιβλιοπωλείο. Όχι ένα απλώς καλό και ενημερωμένο βιβλιοπωλείο, όπου μπορεί να βρει κανείς καλά μυθιστορήματα, αλλά ένα βιβλιοπωλείο αφιερωμένο στο μυθιστόρημα, όπου θα υπάρχουν μόνο αριστουργήματα.

Το όνειρο γίνεται πραγματικότητα. Ο βιβλιοπώλης Ιβάν και η ηγερία του Φραντσέσκα ανοίγουν αυτό το ιδανικό βιβλιοπωλείο. Η επιλογή των τίτλων ανήκει στα μέλη τής άκρως μυστικής εταιρείας "Επιτροπή του καλού μυθιστορήματος". Αλλά αυτή η επιλογή δεν είναι καθόλου μα καθόλου εύκολη... Και η βιωσιμότητα της επιχείρησης διόλου εξασφαλισμένη.


Οι βιβλιοπώλες μας είχαν υπολογίσει όλα τα προβλήματα και είχαν σκεφτεί όλες τις δυσκολίες που θα συναντούσαν, εκτός από μία: την απίστευτη επιτυχία που θα γνώριζε το ιδανικό βιβλιοπωλείο... Είχαν επίσης υποτιμήσει τον φθόνο όσων αποκλείονταν από την επιλογή...
Έτσι, επιλέγονται ο Peter Carey, ο Jean Echenoz, ο Pierre Michon. Αλλά όχι ο Michel Houellebecq! Το σκάνδαλο ξεσπά.




Καθόλου απίθανο, μετά τις τρεις αυτές επιλογές μας να αποφασίσουμε να συνεχίσουμε το ταξίδι στα βιβλία που μιλούν για βιβλία. Προς το παρόν, για τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη, ας αρκεστούμε σε μερικές ακόμα σχετικές με το θέμα προτάσεις:

Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Δημήτριος Μόστρας, ένας παθιασμένος Έλληνας βιβλιόφιλος, είχε δημιουργήσει στην Ιταλία μια πολύτιμη βιβλιοθήκη γεμάτη κώδικες, χειρόγραφα και σπάνια βιβλία. Έναν ανεκτίμητο θησαυρό που χάθηκε στο χρόνο και παρέμεινε ένα αξεδιάλυτο μυστήριο. Πολλά χρόνια αργότερα, ένας ανάπηρος συλλέκτης κι ένας Ελληνοϊταλός έμπορος βιβλίων πιστεύουν ότι έχουν βρει το κλειδί για τους χαμένους τόμους. Όμως, το κακό κινείται γύρω τους με τους δικούς του ρυθμούς, τους δικούς του κανόνες και τους δικούς του ανθρώπους. Μια σειρά από ομιχλώδη ερωτήματα παρασύρει από την αρχή τους ήρωες σ' ένα αδιάκοπο κυνηγητό: Τι κρύβεται πίσω από το αίνιγμα της χαμένης βιβλιοθήκης; Ποιος είναι ο άνθρωπος σκιά; Τι συνδέει τα μοναδικά χειρόγραφα με τις ανεξήγητες εξαφανίσεις αποφυλακισμένων δολοφόνων; Ποια μοίρα ενώνει και χωρίζει την πανέμορφη Ντανιέλα και την αινιγματική Μονίκ; Οι απαντήσεις και οι λύσεις καραδοκούν στους δρόμους της βροχερής Ρώμης και στα κανάλια της Βενετίας, σ' ένα βιβλιοφιλικό θρίλερ ποτισμένο από άρωμα παλαιού βιβλίου.


Δύο εκπληκτικές νουβέλες του Στέφαν Τσβάιχ με κεντρικό άξονα τη βιβλιοφιλία, τη συλλογή και τη μνήμη, κατά την εποχή του πολέμου στη Βιέννη και του υπερπληθωρισμού στη Γερμανία του 1920.


(από τον "Παλαιοβιβλιοπώλη Μέντελ")
Ο Μέντελ, ένας Εβραίος από τη Γαλικία, είναι ένας πωλητής παλαιών βιβλίων που χρησιμοποιεί για γραφείο του το βιεννέζικο καφενείο Γκλούκ για περισσότερο από είκοσι χρόνια. Είναι ένας "αόρατος κατάλογος", ένας "τιτάνας του μνημονικού», με απαράμιλλες γνώσεις για τις τιμές, τις εκδόσεις και την κίνηση των βιβλίων. Όμως αυτό το έμβλημα της βιβλιοφιλίας έκανε ένα τρομερό λάθος προς τις αρχές της χώρας του. Στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έγραψε σε έναν Γάλλο -εχθρό- βιβλιοπώλη, ζητώντας να μάθει για συνδρομές σε περιοδικά, πράγμα που τον οδήγησε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο "Παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ", που πρωτοεκδόθηκε το 1929, είναι μια ιστορία σχετικά με τη βιβλιοφιλία και τους μορφωμένους ανθρώπους και για το πως η τέχνη και η κουλτούρα τους αχρηστεύονται όταν έρχονται αντιμέτωπες με την άγρια πραγματικότητα του εικοστού αιώνα.
"Η αόρατη συλλογή", που πρωτοεκδόθηκε το 1927, αφηγείται μια ιστορία με έναν έμπορο σπάνιων βιβλίων και χαρακτικών στη Γερμανία, κατά την περίοδο του υπερπληθωρισμού της δεκαετίας του 1920, όταν οι τιμές των αγαθών αυξάνονταν καθημερινά και τα χαρτονομίσματα ουσιαστικά δεν άξιζαν ούτε καν το χαρτί στο οποίο τυπώνονταν. Ο αντικέρ αποφασίζει να αναζητήσει κάποιους παλιούς πελάτες του, για να δει αν σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς είναι διατεθειμένοι να του πουλήσουν ό,τι είχαν αγοράσει παλιότερα από αυτόν. Αυτό που ανακαλύπτει με έναν ηλικιωμένο τυφλό άνδρα, τον αφήνει κατάπληκτο και προσφέρει στον Τσβάιχ την ευκαιρία να δημιουργήσει μια εξαίσια αφήγηση που αντανακλά το απόφθεγμα του Γκαίτε ότι "οι συλλέκτες είναι άνθρωποι ευτυχισμένοι". Η νουβέλα μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη, το 1953, από τον σκηνοθέτη Hanns Farenburg.
Μπορεί ένα βιβλίο να γίνει αντικείμενο αστυνομικής έρευνας σαν να επρόκειτο για ένα έγκλημα, με ίχνη στις σελίδες του, στις γκραβούρες του και στα διακριτικά της εκτύπωσής του; Ο Λούκας Κόρσο, ένας μισθοφόρος της βιβλιοθήκης κυνηγός βιβλίων για λογαριασμό άλλων, πρέπει να βρει απάντηση σ' αυτό το ερώτημα όταν αναλαμβάνει μια διπλή αποστολή από τους πελάτες του: να διαπιστώσει τη γνησιότητα ενός χειρόγραφου κεφαλαίου των "Τριων Σωματοφυλάκων" και να λύσει το αίνιγμα ενός παράξενου βιβλίου, που κάηκε το 1667 μαζί με τον άνθρωπο που το τύπωσε. Η έρευνα παρασέρνει τον Κόρσο σε μια επικίνδυνη αναζήτηση, που θα τον φέρει στα αρχεία της Ιερής Εξέτασης, στα απαγορευμένα βιβλία, σε σκονισμένα ράφια βιβλιοπωλείων με παλιούς τόμους και στις εκλεκτές βιβλιοθήκες φημισμένων συλλεκτών. Με το ιδιαίτερο αφηγηματικό ταλέντο του ο Ρεβέρτε, που έχει χαρακτηριστεί ως ο μετρ του έξυπνου σασπένς, χτίζει πέτρα πέτρα το "Η Λέσχη 'Δουμάς'" με μια συναρπαστική πλοκή, όπου δίνουν ραντεβού τα συστατικά του κλασικού μυθιστορήματος, οι ιστορίες μυστηρίου και οι τεχνικές της περιπετειώδους επιφυλλίδας. Το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Ρομάν Πολάνσκι το 1999, με τίτλο "Η ένατη Πύλη" και πρωταγωνιστές τους Johny Depp και Lena Olin.

Στον φανταστικό κόσμο που με μοναδική δεξιοτεχνία πλάθει ο Τζάσπερ Φορντ, η λογοτεχνία βρίσκεται στο κέντρο, όχι στο περιθώριο. Στον κόσμο αυτό, οι διαμάχες που χωρίζουν τους ανθρώπους δεν είναι κοινωνικές ή πολιτικές, αλλά λογοτεχνικές. Ποιος είναι ο πραγματικός συγγραφέας των έργων του Σαίξπηρ; Όντως ο Γουίλλιαμ, ή άραγε ο Φράνσις Μπέικον; Μήπως, πάλι, ήταν ο Κρίστοφερ Μάρλοου;


Νά γιατί, όταν ο Αχέρων Άδης, ο δαιμονικός κακός του βιβλίου, απάγει την Τζέην Έυρ από το πρωτότυπο χειρόγραφο της Σάρλοτ Μπροντέ, με αποτέλεσμα όλα τα αντίτυπα που κυκλοφορούν να γεμίσουν από λευκές σελίδες, προκαλείται σάλος. Ο σατανικός κακοποιός αφήνει να εννοηθεί ότι κι άλλοι ήρωες έχουν σειρά. Ποιος θα είναι ο επόμενος; Ο Όλιβερ Τουίστ; Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων; Ή μήπως ο ίδιος ο Άμλετ;

Μόνο μια γυναίκα μπορεί να σώσει τον κόσμο από τη "λογοτεχνική" καταστροφή. Η ατρόμητη, πολυμήχανη και βιβλιοφάγος ντετέκτιβ Επόμενη Πέμπτη. Ειδικότητά της, η προστασία των πρωτότυπων χειρογράφων των κλασικών έργων, η αποκάλυψη λογοκλοπών, η εξιχνίαση λογοτεχνικών εγκλημάτων.

Η ηρωίδα μας, που τον αγώνα της παρακολουθούν όλοι με κομμένη την ανάσα, εισβάλλει με τη σειρά της στο χειρόγραφο, και με κίνδυνο της ζωής της προσπαθεί να σώσει την Τζέην Έυρ. Θα τα καταφέρει;

Με την "Υπόθεση Τζέην Έυρ" ο Τζάσπερ Φορντ εγκαινιάζει τη σειρά περιπετειών της "Επόμενης Πέμπτης", στήνοντας ένα ιδιοφυές διακειμενικό παιχνίδι και προσφέροντάς μας ένα απολαυστικό, ευφρόσυνο μυθιστόρημα που αποτελεί ύμνο στη λογοτεχνία.

Η "Υπόθεση Τζέην Έυρ", και τα βιβλία με την ίδια ηρωίδα που ακολούθησαν, σημείωσαν τεράστια επιτυχία σε όλο τον κόσμο, με φανατικούς αναγνώστες που μέσα από το Διαδίκτυο συζητούν και σχολιάζουν όχι μόνο τις περιπέτειες της γοητευτικής ηρωίδας αλλά και τα ίδια τα κλασικά κείμενα στα οποία ο Φορντ αποτίει φόρο τιμής.

Από τη Λέσχη Ανάγνωσης Κω, καλές γιορτές και καλές βιβλιοδιαδρομές!

Αποστολία

Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013

Η συνάντηση με τον Αύγουστο Κορτώ

Σε μια συνάντηση της Λέσχης το φθινόπωρο, Οκτώβρης ήτανε θαρρώ τα μέλη της με μια φωνή συμφώνησαν να φέρουνε τον Αύγουστο Κορτώ - Στην Κω. Και μάνι-μάνι τις ετοιμασίες πιάσανε, ξεκινώντας με το Κατερινιώ Το τελευταίο μαθές βιβλίο του, το βιογραφικό για τη ζωή της μαμάς του Που αν και πολλά πέρασε κι άντεξε πολλά μ' αγάπη απλόχερη μεγάλωσε τον μικρό Κορτώ.
Πολλά τα θέματα, πολλές οι συγκινήσεις στο βιβλίο αυτό μεγάλη συζήτηση πάλι άναψε, ανάμεσα στα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης Κω (και πώς δεν πιάστηκαν στα χέρια, απορώ) για το εξώφυλλο που ήταν γλυκό, τη γλώσσα την εντυπωσιακή, αλλά και τα θέματα που θίγει τα χίλια εκατό. Είναι σκέτη βιογραφία ή και λίγο μυθοπλαστικό; Και πώς το Κορτόπουλο είναι τόσο τολμηρό και τα προσωπικά του βγάζει στη φορά με θάρρος θαυμαστό; “Είναι γιατί το ήθελα, φαίνεται καιρό αλλά και άλλους να βοηθήσω προσπαθώ” μας έλυσε την απορία ο Αύγουστος τούτον το Δεκέμβρη στην Κω.
Πέρασαν οι μέρες, όλα κανονίστηκαν για τον ερχομό -το Ζero ανέλαβε φιλοξενία αλλά και καφέ λαχταριστό- ήρθε το Σάββατο το πολυ-ποθητό και όλοι φίλοι και γνωστοί καθίσανε γύρω από τον Κορτώ. Απάντησε σε όσα τον ρωτήσαμε χωρίς κανέναν δισταγμό κι άφησε όλους άφωνους με τον τρόπο του τον ξεχωριστό. Για τη μαμά Κατερίνα, το σόι το παλαβό για τα δικά του πάθη και το Κουτάβι του το μοναδικό.
Κι όταν η ώρα πέρασε και οι φίλοι άρχισαν να φεύγουν με χαμόγελο φανερό σ' όλων τα βιβλία έγραψε αφιέρωση με το μαρκαδοράκι του το μαύρο που είχε φέρει ειδικά για το σκοπό αυτό.


Η ιδέα να καλέσουμε τον Αύγουστο Κορτώ “έπεσε” σε μια συνάντηση της Λέσχης μας τον Οκτώβρη του 2013. Είχαν προηγηθεί αφενός η ανάγνωση του Αυτοκτονώντας Ασύστολα, την άνοιξη του ίδιου χρόνου, αφετέρου η πρόταση του Zero Cafe-Bar να αναλάβει την εκδήλωση αλλά και να τη φιλοξενήσει στο χώρο του. Η ιδέα έγινε ομόφωνα δεκτή και αρχίσαμε αμέσως τις ετοιμασίες.
Όπως κάθε φορά, όταν καλούμε κάποιον συγγραφέα προσπαθούμε να διαβάσουμε όσο περισσότερα βιβλία του μπορούμε στο διάστημα που μεσολαβεί ως τον ερχομό του, ώστε να αποκτήσουμε μια όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένη άποψη για το έργο του, να μιλήσουμε για τις εντυπώσεις μας και να συγκεντρώσουμε τις ερωτήσεις που θα του απευθύνουμε. Αυτή τη φορά είχαμε μπροστά μας δύο περίπου μήνες και χωρίσαμε την προετοιμασία μας σε δύο φάσεις: στην πρώτη, θα διαβάζαμε όλοι Το Βιβλίο της Κατερίνας, το πιο πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο του. Στη δεύτερη θα διάβαζε ο καθένας ένα-δύο ακόμα έργα του Κορτώ και θα συζητούσαμε τα κυριότερα σημεία τους.

Στην πρώτη μας συνάντηση διαπιστώσαμε ότι σε όλους άρεσε Το Βιβλίο της Κατερίνας. Αρχίζοντας από το εξώφυλλο (έχουμε μια ιστορία και μια ιδιαίτερη προτίμηση ως Λέσχη στη συζήτηση εξωφύλλων) μας άρεσε πολύ η επιλογή της παιδικής φωτογραφίας της μητέρας του, η μόνη όπως ο ίδιος έχει πει, όπου γελάει. Μιλήσαμε ακόμη για τη διεισδυτικότητα της ματιάς του στα γεγονότα αλλά και για τα πολλά σημαντικά θέματα που θίγει το βιβλίο, μεταξύ αυτών για τη σχέση μάνας και παιδιού-συγγραφέα, την ψυχική νόσο, την ομοφυλοφιλία, την εβραϊκή ταυτότητα. Συμφωνήσαμε σχεδόν όλοι πως το ιδιαίτερο ύφος του Αύγουστου Κορτώ και η δεξιοτεχνική χρήση που κάνει της γλώσσας, συμμετέχουν κατά πολύ στη θετική εντύπωση που αφήνει το βιβλίο. Συζητώντας κατά τη δεύτερη συνάντηση -και φάση αντίστοιχα της προετοιμασίας μας- και για τα άλλα του έργα, παρατηρήσαμε ότι η σχέση με τη μητέρα αλλά και η ομοφυλοφιλία είναι θέματα που παρεισφρέουν και διαποτίζουν όλα σχεδόν τα βιβλία του, αναφέροντας ενδεικτικά το Δεκαέξι, τις Νεράιδες του Μαν, το Αυτοκτονώντας Ασύστολα.

Οι κουβέντες μας αποτέλεσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, μαγιά για τη συζήτηση που έγινε όταν μας επισκέφτηκε, το προηγούμενο Σάββατο, χωρίς να αποκλείονται και άλλες ενδιαφέρουσες ερωτήσεις που του έγιναν από το ακροατήριο. Όπως, ας πούμε, για την εμπειρία του ως μεταφραστής και αν μπαίνει στον πειρασμό -όντας ο ίδιος συγγραφέας- να “βελτιώσει” το προς μετάφραση κείμενο· ή -ερώτηση σχεδόν “υπαρξιακής” σημασίας για τους συγγραφείς- γιατί γράφει. Γράφει, μας είπε, γιατί του αρέσει, πάντα του άρεσε και είναι για κείνον βίωμα. Δεν πιέζεται για να το κάνει, αντίθετα τον ευχαριστεί ιδιαίτερα. Σε αντίθεση με τη διαδικασία της μετάφρασης, που αν και επίσης την απολαμβάνει, την κάνει κυρίως για βιοποριστικούς λόγους.

Εξαιρετικά πρόθυμος να απαντήσει στις ερωτήσεις μας και να αφήσει τη συζήτηση να εξελιχθεί αβίαστα, μας είπε πως προτιμά να κάνει μια μικρή εισαγωγή και να δώσει γρήγορα το λόγο στους παρευρισκόμενους. Καθώς κάποια από τα μέλη της Λέσχης μας όταν διάβαζαν το βιβλίο δεν έτυχε να γνωρίζουν ότι πρόκειται για βιωμένες καταστάσεις και όχι μυθοπλασία, τον ρωτήσαμε αν στη διήγηση συμπεριέλαβε και μυθοπλαστικά στοιχεία. Μας διαβεβαίωσε πως όχι, πρόκειται για καθαρή βιογραφία. Το οποίο δικαιολογεί ίσως και την άλλη απορία που είχαμε, γιατί και με ποιο προσωπικό κόστος αποφάσισε να μιλήσει ανοιχτά για τόσο σοβαρά προσωπικά και οικογενειακά θέματα. Η απάντησή του είχε δύο σκέλη: Είχε μάλλον την ανάγκη να μιλήσει για την ιστορία αυτή, αφού το θέμα της σχέσης με τη μητέρα του ερχόταν και ξαναρχόταν “μεταμφιεσμένο” στα μυθιστορήματά του. Κυρίως όμως ότι πρόκειται για συνειδητή εκ μέρους του απόφαση, ελπίζοντας έτσι να βοηθήσει ανθρώπους που έχουν ζήσει ή ζουν παρόμοιες με αυτόν εμπειρίες να νιώσουν λιγότερο μόνοι.

Ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας του Βιβλίου της Κατερίνας προσανατόλισε το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης σε προσωπικά του θέματα και εμπειρίες. Δεν ήταν λίγες οι φορές που η σοβαρότητα των καταστάσεων που περιέγραφε, προκαλούσε κάποιες στιγμές σιωπής, αλλά δεν ήταν λίγες και εκείνες που το χιούμορ του, έξυπνο και στις σωστές δόσεις, ελάφρυνε την ατμόσφαιρα και χαλάρωνε το ακροατήριό του. Η δε αισιοδοξία του στον τρόπο που αντιμετωπίζει τη ζωή διαπότισε την ατμόσφαιρα και ξεπροβόδισε όλους όσους είμασταν εκεί με χαμόγελα στα χείλη.

Τρίτη 10 Δεκεμβρίου 2013

Ο 'Αυγουστος Κορτώ στην Κω

H Λέσχη Ανάγνωσης Κω, 
το "Zero" coffee-bar, 
το βιβλιοπωλείο ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ 
και οι ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ 
σας προσκαλούν το 
Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2013 
17:30μμ στον χώρο του cafe,
 σε μια συνάντηση με τον 

Αύγουστο Κορτώ 

με αφορμή το νέο βιβλίο του: 

"Το βιβλίο της Κατερίνας"

Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2013

Δεύτερη αναγνωστική διαδρομή: σχέση μητέρα-παιδί και επιρροή της στη συγγραφική πορεία

"Αν ένας άνθρωπος υπήρξε το αδιαμφισβήτητα αγαπημένο παιδί της μητέρας του, διατηρεί σε όλη του τη ζωή το αίσθημα θριάμβου, την πίστη στην επιτυχία, που συχνά οδηγεί πραγματικά στην επιτυχία ... "  μας αναφέρει ο Freud.

"Μητέρα" , "μάνα" , "μαμά" ... όπως και να την αποκαλέσουμε, η ιδιότητά της παραμένει ίδια. Η σχέση που αναπτύσσουμε μαζί της είναι καθοριστική και τις  "συνέπειες"  αυτής της σχέσης τις φέρουμε μαζί μας για μια ολόκληρη ζωή και μάλιστα, τις περισσότερες φορές, αυτές "κατευθύνουν" και τη σχέση με τα δικά μας παιδιά, δημιουργώντας ουσιαστικά έναν κύκλο ζωής .  

Σ' αυτή, λοιπόν, τη διαδρομή θα επιχειρήσουμε να ανιχνεύσουμε και να μελετήσουμε την επιρροή της μητέρας στο παιδί της, τον συγγραφέα! Πόσο καταλυτικά μπορεί να έχει δράσει η παρουσία ή η απουσία της στη ζωή του και στο περιεχόμενο της γραφής του , το οποίο μας ενδιαφέρει κυρίως.  Θα κοιτάξουμε, λοιπόν, πίσω από την κλειδαρότρυπα και θα παρακολουθήσουμε μια πιο προσωπική πτυχή των συγγραφέων διαβάζοντας το τι έχουν γράψει αυτοί για έναν από τους σημαντικότερους ανθρώπους στη ζωή του καθενός μας!

Πρώτος σταθμός , ο Αύγουστος Κορτώ και το "Βιβλίο της Κατερίνας". Η Κατερίνα είναι η μάνα και το βιβλίο μιλά γι' αυτή την  "ψυχή που συγκλονίζει με το φως και το σκοτάδι της". Σ' αυτό το πρώτο μας ταξίδι, μάλιστα, συνοδοιπόρος θα υπάρξει και ο ίδιος ο συγγραφέας με την επίσκεψη του στην Κω, ο οποίος θα μας "φωτίσει" τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για να βρούμε την αλήθεια.
"Όλες τις λένε μαμά. Εσύ ποια είσαι; "

Δεύτερος σταθμός , η  Μαργαρίτα Καραπάνου και το βιβλίο " Μαμά".  Σχέση μάνας -κόρης ...μια σχέση ρεαλιστική, χωρίς εξιδανικεύσεις είναι αυτή που μας περιγράφει η συγγραφέας στο αυτοβιογραφικό της έργο.
 "Η περίπτωση της μάνας μου μας καλούσε να είμαστε αισιόδοξοι, αφού, μολονότι ανήμπορη, ακίνητη και μελλοθάνατη, διαβεβαίωνε ότι κάθε λεπτό της ζωής είναι ανεκτίμητο. . ."


Τρίτος σταθμός , λοιπόν, η  Γαλλίδα συγγραφέας Σιμόν ντε Μποβουάρ και " Ένας πολύ γλυκός θάνατος ". Στο βιβλίο αυτό, η συγγραφέας μιλά για τη μητέρα της από τη θέση της κόρης ξετυλίγοντας το νήμα των αναμνήσεων της για να υφάνει τη σχέση της με αυτόν τον ιδιαίτερο άνθρωπο . 

(Αρετή)

Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2013

Πρώτη αναγνωστική διαδρομή: η αρρώστια του σώματος ως αλληγορία για την αρρώστια της κοινωνίας

Δεν ζούμε σε ήσυχους καιρούς. Η εποχή μας, η κοινωνία μας, μετά από μια μεγάλη περίοδο απατηλής ευημερίας, εδώ και κάποια χρόνια άρχισε να εμφανίζει συμπτώματα βαριάς αρρώστιας. Η οικονομική κρίση μας γδέρνει, η φτώχεια και οι δυσκολίες μάς φέρνουν κατάθλιψη. Η δυστυχία μάς ωθεί να ψάξουμε τρόπους για να βγούμε από αυτή την κατάσταση, οι λύσεις όμως δεν είναι στο χέρι μας, νιώθουμε ανήμποροι μπροστά στο κακό που μας πλακώνει και μας κόβει κάθε όρεξη, κάθε πρωτοβουλία, κάθε ίχνος αισιοδοξίας. Έτσι η κοινωνία, ως ενιαίο σώμα, αρρωσταίνει και δημιουργεί σκοτεινά ογκώματα, καρκινώματα: τον φασισμό, το ρατσισμό, τον εθνικισμό. Αυτές οι «κακές αρρώστιες» δεν θεραπεύονται εύκολα, ριζώνουν δυνατά στον κοινωνικό οργανισμό γιατί βρίσκουν εύπορο έδαφος στην αγραμματοσύνη, τον αποπροσανατολισμό, την ανασφάλεια του ανθρώπου, ο οποίος κλείνεται στον εαυτό του και, προσπαθώντας να βρει την αιτία της δυστυχίας του, νομίζει ότι την εντοπίζει στον «διαφορετικό», τον «ξένο», τον «άλλον» και τον ενοχοποιεί για το κακό του.


Έτσι ακριβώς συμβαίνει και με τον οργανισμό μας. Εάν για έναν οποιοδήποτε λόγο δεν βρισκόμαστε σε τέλεια φόρμα, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα, αμέσως γινόμαστε εύκολοι στόχοι για μικρόβια και βακτήρια και εκεί που θα χρειαζόμασταν όλη την ενέργειά μας για να παλέψουμε τα μικρόβια, το σώμα αντιθέτως χάνει δυνάμεις, δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να γιάνει και να νικήσει στην πάλη του. Ευτυχώς μπορούμε να ανατρέξουμε στα φάρμακα, εξωτερικά στοιχεία που βοηθάνε τον οργανισμό μας να συνέλθει· ή ακόμα καλύτερα μπορούμε να υιοθετήσουμε ένα στυλ ζωής που να στοχεύει πιο πολύ στην πρόληψη του κακού, να τρώμε υγιεινά, να μη κάνουμε καθιστική ζωή, να μην καπνίζουμε…


Για τα καρκινώματα της κοινωνίας όμως δεν υπάρχουν χημικά φάρμακα. Η μοναδική θεραπεία είναι η μελέτη της ιστορίας, ο στοχασμός γύρω από τα περασμένα ιστορικά γεγονότα: να ενημερωθούμε, να μελετήσουμε, να καταλάβουμε πού έχουν σφάλει στον παρελθόν για να ετοιμαστούμε και να προλάβουμε την «πανούκλα» στην κοινωνία μας. Η θεραπεία είναι η κουλτούρα, η πρόληψη είναι να μεταδώσουμε στα παιδιά την αγάπη για την ανάγνωση και τα βιβλία.


Ως πρώτο βιβλίο της διαδρομής μας έχουμε το αριστουργηματικό «Η πανούκλα» του Γάλλο-Αλγερινού συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ. Δεν μπορούσαμε να μην ξεκινήσουμε από αυτό το βιβλίο. Με αφορμή τη διήγηση της εξάπλωσης της αρρώστιας σε μια απρόσωπη πόλη της Αλγερίας, ο συγγραφέας αναφέρεται στην εξάπλωση του φασιστοναζισμού που θεμελίωσε τις αιτίες για το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Το δεύτερο βιβλίο είναι «Το παλάτι των ονείρων» του Αλβανού συγγραφέα Ισμαήλ Κανταρέ. Στο παλάτι του μυθιστορήματος καταγράφονται όλα τα όνειρα των ανθρώπων. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι πρόκειται για μυθοπλασία, για δυστοπία, αλλά ξέρουμε πολύ καλά ότι η παλιοαρρώστια της κοινωνίας τείνει πάντα στον απόλυτο έλεγχο των ψυχών («το μυαλό είναι ο στόχος» μας έλεγε πριν χρόνια η Κατερίνα Γώγου). 

Το τρίτο βιβλίο είναι το «Χρονικό ενός Μοναστηρίου», του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου. Αυτό δεν είναι το πιο γνωστό βιβλίο του, μα είναι σίγουρα ένα από τα πιο σημαντικά του. Εδώ η αρρώστια παίρνει μια άλλη μορφή, τη σταδιακή απώλεια της ανθρώπινης βούλησης που περιγράφεται σαν θολή νεφέλη μέσα στο σώμα των ανθρώπων. 

Με μεγάλη απογοήτευση όμως διαπιστώσαμε ότι, εκτός από το βιβλίο του Καμύ, τα άλλα βιβλία δεν βρίσκονται εύκολα στην ελληνική αγορά, εκδόθηκαν κάποτε και δεν έχουν ξανατυπωθεί. Άρα σκεφτήκαμε και κάποιους εναλλακτικούς τίτλους γι' αυτή τη διαδρομή μας. Ένα θα είναι η «Αθανασία» του Μίλαν Κούντερα και, για να μη αφήσουμε τον Σαραμάγκου, μάλλον θα προσθέσουμε το «Περί τυφλότητας» ή το «Όλα τα ονόματα».

(Ιωσηφίνα)

Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2013

επόμενη συνάντηση: 22 Σεπτ 2013 στις 6,30 στο ΖΕΡΟ ΚΑΦΕ


το πόρισμα της πρώτης μας συνάντησης (την περασμένη κυριακή 15 σεπτ.) είναι ότι θα προσπαθήσουμε να διαγράψουμε μια πορεία για τις φετινές αναγνώσεις μας, θα χαράξουμε δηλαδή μια 
θεματική διαδρομή 
που θα συμπεριλαμβάνει δυο/τρία βιβλία που θα μας συντροφέψουν για δυο/τρεις μήνες. 
Περιμένουμε τις προτάσεις σας για θέματα και τίτλους. 
Στην επόμενη συνάντηση μας (αυτή την Κυριακή 22 Σεπτ., στις 6,30 στο ΖΕΡΟ ΚΑΦΕ) θα τα συζητήσουμε και θα τα διαλέξουμε!!!



Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013

ανοικτές πύλες


από σήμερα πύλες ανοικτές και πάλι! συνάντηση της λέσχης στις 6,30 στο Zero Cafe-Bar, Kos island, Kos Greece ελάτε με την λίστα των καλοκαιρινών αναγνώσεων σας και φέρτε και φίλους!!!!

Τετάρτη 19 Ιουνίου 2013

τέλος σεζόν!

Κυριακή 23 Ιουνίου  

τελευταία συνάντηση για φέτος με ραντεβού στις 8,30 στα Βοτσαλάκια για ένα ουζάκι με παρέα τα βιβλία. Θα συλλέξουμε τίτλους που θα προτείνουμε για ανάγνωση κατά το καλοκαίρι. 

Stay tuned! 

Δευτέρα 17 Ιουνίου 2013

Η ΕΡΤ ΣΤΑ ΜΑΥΡΑ ΤΗΣ - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ- ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΤ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΛ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Το Δ.Σ. του Συνδέσμου Εργαζομένων στα Μ.Μ.Ε. της Κω (Σ.Ε.Μ.Μ.Ε.Κ), με αφορμή την συζήτηση των 3 πολιτικών αρχηγών της συγκυβέρνησης, για το θέμα της ΕΡΤ, διοργανώνει το απόγευμα της Δευτέρας, στην Πλ. Ελευθερίας από τις 19.30 μέχρι 22:00 εκδήλωση διαμαρτυρίας – συμπαράστασης για το κλείσιμο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.

Καλούμε όλους τους φορείς και τους συλλόγους, αλλά και τους απλούς πολίτες, να δώσουν το παρών στην εκδήλωση, για να ενώσουμε όλοι τις φωνές μας, απέναντι

στην αντισυνταγματική και αντιδημοκρατική απόφαση της Κυβέρνησης.

* Στην εκδήλωση θα δημιουργηθεί ένα «τείχος βιβλίων», σε συνεργασία και με την Λέσχη Ανάγνωσης Κω, όπου ο κάθε πολίτης θα μπορεί να δωρίσει από ένα βιβλίο, τα οποία θα δοθούν στην συνέχεια στην βιβλιοθήκη των φυλακών.

Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2013

"Μέσα σ' ένα κορίτσι σαν κι εσένα"

    ήταν ο τίτλος του βιβλίου με το οποίο η Λέσχη Ανάγνωσης Κω αποχαιρέτισε το 2012. Πρόκειται για το μυθιστόρημα της Άντζελας Δημητρακάκη που εκδόθηκε το 2009 από τις εκδόσεις της Εστίας. Εύλογη η απορία όσων διαβάζετε αυτές τις πρώτες σειρές: "Τι δουλειά έχει αυτή η ανάρτηση εδώ, τέλη Φεβρουαρίου, για ένα βιβλίο που διαβάστηκε... πέρυσι;" Δεν θα την αντιπαρέλθω, καθώς είμαι η υπαίτια της καθυστερημένης μας ανάρτησης, αφού ενώ ανέλαβα μετά χαράς να γράψω για τη συζήτηση που ακολούθησε την ανάγνωση του βιβλίου, η εκ χαρακτήρος ροπή μου προς την αναβλητικότητα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Νά 'μαστε λοιπόν στον εκπνέοντα σχεδόν Φλεβάρη και ορίστε και το καθυστερημένο "ρεπορτάζ":




Η Κατίνα Μελά, γόνος ιδιόρρυθμης ελληνοαμερικανικής οικογένειας και μελετήτρια της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, φτάνει στην Αθήνα τον Σεπτέμβρη του 2006. Η καθημερινότητά της μετατρέπεται σύντομα σε μια κωμικοτραγική προσπάθεια ένταξης στην αθηναϊκή κοινωνία των ημερών μας και σε μια σπαρακτική απόπειρα συμφιλίωσης με τα πρόσωπα του παρελθόντος της. Παρά τα καταιγιστικά γεγονότα που σηματοδοτούν τη διαμονή της, τον Ιούλιο του 2007 η Κατίνα θα εγκαταλείψει την έκρυθμη πόλη, έχοντας προηγουμένως καταθέσει σε ένα διεθνές φιλολογικό συνέδριο τη μαρτυρία της για την απρόβλεπτη σύνδεση λογοτεχνίας και ζωής.

    Την παραπάνω παράγραφο μπορεί να διαβάσει ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης στο οπισθόφυλλο του βιβλίου και δεν προτίθεμαι να αποκαλύψω εδώ περισσότερα για την πλοκή του, τα οποία μάλλον θα λειτουργήσουν ως spoilers σε όσους δεν το έχουν διαβάσει ακόμα. Περνάω επομένως κατευθείαν στο "ρεπορτάζ" από τη συζήτησή μας για το βιβλίο. Επρόκειτο πραγματικά για ένα από τα λίγα που έχουμε διαβάσει ως Λέσχη που συγκέντρωσε ισάριθμες σχεδόν θετικές και αρνητικές κριτικές. 
    Διαφωνήσαμε ως προς όλα σχεδόν τα θέματα που θίγονται κατά τη συζήτηση ενός βιβλίου. Ως προς τον τρόπο, ας πούμε, που επέλεξε η συγγραφέας να χειριστεί τα θέματά της, δηλαδή αρχικά μέσα από επιστολές του κεντρικού προσώπου -της Κατίνας- προς φίλους, συνεργάτες και συγγενείς. Αυτές για το πρώτο μισό του βιβλίου. Ακολουθούν σελίδες του ημερολογίου της και το βιβλίο κλείνει με ανακοίνωση της Κατίνας σε φιλολογικό συνέδριο. Τόσο οι επιστολές όσο και τα ημερολόγια ρίχνουν φως στα ίδια πάνω-κάτω γεγονότα, αλλάζει όμως ο τρόπος προσέγγισής τους. Εδώ βρισκόταν το πρώτο σημείο που ακούστηκαν διαφορετικές απόψεις στη συζήτησή μας, κατά πόσο δηλαδή αυτός ο χειρισμός εκ μέρους της συγγραφέα προήγαγε με πρωτότυπο τρόπο τα θέματά της ή κούρασε με επαναλήψεις.     
    Διαφωνήσαμε επίσης για το αν τα θέματα που θίγονται άξιζαν πραγμάτευσης (εδώ ανοίγει βέβαια μια άλλη μεγάλη συζήτηση -την οποία και κάναμε, φυσικά- για το τι περιμένει ο καθένας από ένα βιβλίο), καθώς και ως προς τις δόσεις ρεαλισμού που περιέχονται σε κάποιες σκηνές. Ακόμα και η γλώσσα και το ύφος του βιβλίου μάς δίχασαν για το κατά πόσο ήταν αποτελεσματικά. 
    Διαφωνήσαμε μέχρι εξάντλησης. Καταλήξαμε εν ολίγοις ότι συμφωνούμε πως διαφωνούμε. Στο μόνο που συμφωνήσαμε και εξακολουθούμε να συμφωνούμε είναι για την ευχάριστη και χρήσιμη εμπειρία της συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων που προκύπτει μετά από κάθε ανάγνωση βιβλίου, μετά από κάθε συνάντηση της Λέσχης μας.

Αποστολία Παπαγεωργίου


Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2013

Το κιβώτιο του Άρη Αλεξάνδρου




Άρης Αλεξάνδρου, Το κιβώτιο, Κέδρος


«Σύντροφε ανακριτά».

Αυτή η φράση θα ηχεί για αρκετό καιρό στα αυτιά των μελών της λέσχης ανάγνωσης, τουλάχιστον αυτών που αναγνώρισαν στο Κιβώτιο τη φήμη που το ακολουθεί, ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ο Αλεξάνδρου δεν πρόλαβε να δει την επιτυχία του Κιβωτίου, που ήταν και το μοναδικό του μυθιστόρημα, αφού πέθανε αρκετά νέος  (56 ετών), μετανάστης στο Παρίσι, αρκετά πικραμένος από τη ζωή και την πολιτική πραγματικότητα γύρω του. Μαχητής αριστερός μέχρι το τέλος, είχε υποστεί πολλές διώξεις λόγω της ανέντακτης και αμείωτης στάσης του. Το Κιβώτιο είναι το έργο του που συμπυκνώνει την κριτική ματιά του, την αγωνιστική στάση του και την ελεύθερη σκέψη του, που αρνούταν να μπει σε οποιαδήποτε καλούπια του επιβάλλονταν, κυρίως από την επίσημη γραμμή της αριστεράς, την οποία εγκατέλειψε νωρίς.
Ο Δημήτρης Μαρωνίτης εντάσσει Το Κιβώτιο στο ρεύμα του «πολιτικού υπερρεαλισμού». Η υπόθεση είναι απλή: κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, μία ομάδα επίλεκτων του ΕΛΑΣ αναλαμβάνει μία αποστολή άκρως σημαντική και μυστική, να μεταφέρει ένα κιβώτιο από την πόλη Ν στην πόλη Κ. Η παράδοση του κιβωτίου θα είναι καθοριστική για τη νίκη. Η ιστορία γίνεται γνωστή μέσα από τις επιστολές που γράφει ο φυλακισμένος πλέον ήρωας προς τον ανακριτή, φυλακισμένος αφού αποδείχτηκε πως το κιβώτιο που κατάφερε ως μοναδικός επιζών να παραδώσει στην πόλη Κ ήταν άδειο. Μέσα από τις επιστολές αυτές παρακολουθούμε όχι μόνο την παράλογη πορεία της αποστολής, που υποχρεώνεται σε μάταιους κύκλους στις ερημιές της Ελλάδας, αλλά και την εξέλιξη του χαρακτήρα του ήρωα, που ξεκινά από τις βεβαιότητες της αριστερής του ιδεολογίας, για να καταλήξει σε άπειρα ερωτήματα για την ορθότητα των επιλογών του και των πεποιθήσεών του. Ένας ήρωας που τυφλωμένος από τα πολιτικά του πιστεύω δεν έχει διστάσει να προδώσει φίλους, να μείνει ψυχρός στα μαρτύρια των ανθρώπων που θυσιάζουν ακόμα και τη ζωής του γι αυτόν, αλλά κα στον ακρωτηριασμό της γυναίκας του. 
Παρακολουθώντας τη ζωή του Αλεξάνδρου (για παράδειγμα στο πολύ καλό ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ:  μπορεί κανείς να καταλάβει πως πολλά από τα γεγονότα που αναφέρονται στο Κιβώτιο είναι αυτοβιογραφικά. Δε συμφωνήσαμε πάντως όλοι πως η φήμη του Αλεξάνδρου είναι δίκαιη. Άλλοι θαυμάσαμε το λόγο του και τη γραφή του, άλλοι θεωρήσαμε πως ήταν κουραστικός. Άλλοι θαυμάσαμε τη δαιδαλώδη πλοκή, άλλοι θεωρήσαμε πως πέφτει σε πολλές επαναλήψεις και αποκαλύπτει γρήγορα όσα έχει να πει. Άλλοι είπαμε πως υπάρχουν καλύτερα βιβλία για το συγκεκριμένο θέμα, άλλοι πως το θέμα δεν τους αφορούσε πολύ κι άλλοι πως παρότι δε μας αφορούσε ο συγγραφέας μας έκανε να μας αφορά. Όλοι συμφωνήσαμε πως η μεταφορά της κενής ιδεολογίας σε ένα κενό κιβώτιο ήταν δυνατή, επιτυχημένη και διαχρονική. Για κάποιους από εμάς, το βιβλίο θα μείνει στα αγαπημένα της βιβλιοθήκης μας και το «σύντροφε ανακριτά» θα το θυμόμαστε, καθώς με όλα τα συμφραζόμενά του φαντάζει δυστυχώς πολύ σύγχρονο.
Μάρθα Κοσκινά